Door : Michelle de Wit

Ayurveda is een ruim begrip. Je ziet de naam misschien wel eens voorbijkomen op verzorgingsproducten of in wellness resorts, maar deze eeuwenoude gezondheidsleer uit India omvat veel meer en gaat in de kern vooral over zelfkennis. Of in andere woorden:

Ayurveda is truly the science of self-empowerment through discovery of one’s unique self(Manjiri Nadkarni).

Wat kan Ayurveda voor jou betekenen?

Ayurveda nodigt uit om naar binnen te keren en het leert je, om naar je eigen lichaam te luisteren. Het geeft inzichten over gezondheid die je wellicht intuïtief al lang aanvoelde. Denk bijvoorbeeld aan welk eten je energie geeft, de smaken die je lekker vindt of welk klimaat het beste bij je past. Iedereen heeft zijn unieke pad en Ayurveda neemt afstand van specifieke diëten, trends of overtuigingen die goed voor elk zouden zijn. Jij bent uiteindelijk de enige die precies weet wat de effecten zijn op jouw lichaam. Het enige probleem; er is geen pasklare formule. Dit betekent dus zelfonderzoek!

In 2007 kwam ik zelf voor het eerst in aanraking met Ayurveda tijdens een opleiding tot yogadocent. In een aanvullende module ‘beginselen van de Ayurveda’ duizelde het me door vage termen als dosha’s, guna’s, prana, tejas en ojas.

Maar gelukkig, met wat geduld ging die vaagheid over in verhelderende inzichten, waarna de Ayurveda voorgoed aan me bleef kleven, naast de yoga. Nu meer dan twaalf jaar later, drie (ayur)yogaopleidingen en oneindig veel boeken verder, leer ik nog dagelijks over hoe ik deze inzichten in mijn eigen leven kan toepassen. Ik neem je dan ook graag mee in een poging, om de soms complexe theorie wat begrijpelijker te maken.

The basics of Ayurveda: do less & be more

Laten we voor nu het even houden bij de term dosha’s. Deze bestaan uit drie hoofd constituties: kapha (aarde, water), pitta (vuur, water), vata (lucht en ether).

Ben je snel van geest, flexibel en creatief? Vata! Vastberaden, wilskrachtig en energiek? Pita! Krachtig, rustig en volhardend? Kapha! Maar ook de disbalans valt op. Bij een te veel aan Vata zie je veel onrust, spanning en overgevoeligheid. Bij een Pitta zie je de disbalans in frustratie, ongeduld en stemmingswisselingen en Kapha’s worden vooral futloos, depressief en bezitterig.

“As long as we are not living in harmony with nature and our constitution, we cannot expect ourselves to be really healed. Ayurveda gives us the means.” (David Frawley).

De dosha’s zijn dus eigenlijk drie soorten energieën die constant in beweging zijn. Vaak is er een dominante energie maar we hebben ze allemaal in huis. Wij bestaan, net als alles in de natuur, uit atomen die elkaar constant afstoten en aantrekken en daardoor in beweging zijn. Die beweging wordt ook wel energie genoemd. Als je beseft dat die energieën kunnen stagneren, uit de bocht kunnen vliegen of in balans kunnen komen, dan zien we patronen en gedragingen die universeel zijn. We hebben natuurlijk allemaal prettige en minder prettige kanten. Als we echter onze energieën beter in balans leren brengen, dan komt vanzelf onze goede kant meer naar voren. Daardoor leer je dus vriendelijker en minder oordelend met jezelf en anderen om te gaan.

Don’t copy–paste….

Maar hoe breng je die energieën nou in balans? Wellicht heb je zelf ook wel eens ervaren dat de meeste diëten of leefstijladviezen niet lang werken. Zeker als je ook al langer met yoga, meditatie, voeding of bewustzijn bezig ben, dan kom je er al doende achter dat er geen pasklare vorm of richting is die de garantie voor gezondheid en geluk geeft. We hebben allemaal onze eigen, unieke weg. Wat bij een leraar of inspirator werkt, hoeft niet zo bij jou te zijn door verschillen in achtergrond, constitutie, geslacht of leefomgeving. Vaak zie je dat beoefenaars exact de leefregels toepassen in hun leven vanuit de traditie of discipline waarin ze opgeleid of geïnspireerd worden, totdat men merkt dat het leven subtieler in elkaar steekt. Dat niemand echt de waarheid in pacht heeft en dat we allemaal vol zitten met overtuigingen en concepten. Persoonlijk denk ik dat er maar een weg is; wees eigenwijs! Volg je eigen weg in combinatie met spirituele tradities die je wijzen hoe je in verbinding blijft met je werkelijke wijsheid. Dat betekent dus ook terug naar je gevoel en intuïtie en jouw weg niet buiten maar in jezelf gaan vinden.

Persoonlijk was dit voor mij een hele weg. Van een sterk ontwikkelde ratio en een volle boekenkast vol met externe wijsheid, tot een langzame ontwakende verbinding met mijn gevoel. Voorheen kwam ik pas echt in contact met mijn gevoel als het al veel te laat was. Burn-out, slaapproblemen en allerlei klachten als resultaat omdat ik de dingen vooral mentaal probeerde op te lossen. Een erfenis van een leven lang te veel aanpassen aan familie, werk en omgeving. Gelukkig kan ik tegenwoordig veel meer mijn eigen weg bepalen en hou ik ruimte om veel beter naar mezelf luisteren. Dat betekent niet dat je altijd in evenwicht blijft, maar je kan wel steeds beter en sneller reageren op disbalans. Je herkent het en je weet wat je kan doen om jezelf niet tegen te werken.

Basisprincipes Ayurveda

Hoe meer je je gaat verdiepen in de Ayurveda en yoga, hoe meer je de verbindingen gaat leggen tussen klachten en een specifieke dosha die uit balans raakt. Kapha klachten zitten vooral in het gebied boven je hart, Pitttussen het hart en de navel en Vata onder de navel.

Maar goed, de grote vraag blijft: hoe kom je dan weer in balans? Eigenlijk zijn de basisprincipes uit de Ayurveda niet zo ingewikkeld. Denk in tegenstellingen:

  • Vurige pitta <-> mild en koelte
  • Koude Vata <-> warmte en rust
  • Zware Kapha <-> beweging en lichtheid

Iets concreter: wanneer je Vata te hoog is dan heb je regelmaat, warm eten en genoeg slaap nodig tegenover deze bewegelijke, koele dosha. Te veel aan Pitta vraagt om verkoeling, aandacht en mild eten om het dominante element weer doen zakken. Een te hoge Kapha heeft juist baat bij sporten, minder sleur en licht eten om weer in beweging te komen. Het aanpassen van je voeding vormt een groot deel van deze geneeswijze. Sowieso wordt aangeraden om in het seizoen en biologisch te eten, geen afleiding (zoals je telefoon) bij de maaltijd te hebben en niet te eten tot je helemaal vol zit. Daarnaast zijn er specifieke voedingsmiddelen en kruiden die per dosha het best zijn om te gebruiken.

Zoek geen quick fix

Ayurveda is een levenslange en interessante weg naar binnen, waarin jij de enige bent die echt de antwoorden kan vinden. Dit in tegenstelling tot onze maatschappij waarin, we zoeken naar een quick fix en gewend zijn om juist de hulp bij anderen te zoeken. We vertrouwen erop dat anderen ons meer kunnen vertellen over onze gezondheid en onze mentale staat dan wijzelf. Ik verbaas me er echter altijd over dat een gemiddeld doktersbezoek niet meer dan tien minuten duurt! Hoe kan iemand een totaalbeeld van je klachten krijgen in die korte tijd? Veel van onze klachten en ziektes ontstaan, doordat we niet in verbinding zijn met onze gevoelens en signalen van het lichaam negeren of wegslikken met medicijnen. We zitten te veel in ons hoofd en we verliezen vaak de connectie en de samenhang met de rest van ons lichaam.

What about your soul?

Daarnaast vergeten we nog wel eens dat we naast een lichaam, een geest ook nog een ziel hebben. Volgens de Yoga en Ayurveda moeten die drie in verbinding gebracht worden voor een optimale gezondheid en bewustzijn. Die connectie geeft je namelijk ook zin, richting en diepgang in het leven. Aandacht voor de ziel help je om je geluk niet alleen maar in de buitenwereld te zoeken maar ook tevredenheid te ervaren in jezelf. Hierdoor kan je het leven meer relativeren en ook de big picture beter zien. Als een grote oceaan, waar we allemaal, als kleine golfjes onderdeel van uitmaken.

Bij het volgen van een Ayurvedische leefstijl komt nogal wat kijken. Je moet weten welke dosha bij jou verhoogd is en daar dus je leefgewoonten op aanpassen. Daarom gaan veel mensen eerst langs bij een Ayurvedisch specialist voor een consult. Wanneer je aanvullend verzekerd bent wordt dit bij sommige zorgverzekeraars vergoed. Op zoek naar een arts in de buurt? Check dan even de site van ANV AG.

Leer meer

Wil je alvast meer leren over jouw dosha en het simpel in balans brengen van energieën door voeding, dagelijkse rituelen en yoga? Volg dan de Introductie Workshopop 24 november van 14.00 tot 16.30 uur. De workshop wordt gegeven door Michelle de Wit bij Yoga Kula in Nijmegen. Meer info: https://yogakula.nl/aanbod/#workshops